Η Ελλάδα γνώρισε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 μια πρωτόγνωρη άνθηση των σπουδών κλασσικής μουσικής. Ήταν η εποχή που τα μαθήματα πιάνου και κλασσικής κιθάρας έγιναν εμμονή του συνόλου σχεδόν της αστικής τάξης. Τα ωδεία έσφυζαν από ζωή και η αστική τάξη θεωρούσε πως τα τέκνα της φλέρταραν σοβαρά και με προοπτική αρραβώνα με το θησαυρό της κλασικής μουσικής. Επιτέλους η Ευρώπη ερχόταν πιο κοντά…παρά τις φωνασκίες των τρωγλοδυτών της «Αυριανής» (1). Μαζί με το ξέφτισμα των σοσιαλιστικών μας παραληρημάτων επήλθε στα τέλη της προαναφερθείσας δεκαετίας και η υποχώρηση του παροξυσμού της μαζικής ενασχόλησης των βλαστών αυτού του τόπου με την κλασσική μουσική. Τι ήταν όμως αυτή η τάση; Γιατί δεν καρποφόρησε; Ήταν απλώς μια μόδα ή συνιστούσε ανάγκη έκφρασης;
Παρένθεση: Στο σχολείο στα πλαίσια του μαθήματος της μουσικής διδάσκεται στους μαθητές πως οι μεγάλοι μουσουργοί περιγράφουν -ανάμεσα στα άλλα- μέσα από την εκφραστική δύναμη των μουσικών τους συνθέσεων ανοιξιάτικα τοπία, την ένταση της χαράς, τη λάμψη του φωτός κλπ. Πώς όλα αυτά γίνονται κατανοητά, παραμένει χρόνια τώρα ένα ερώτημα που με βασανίζει…
Αλλαγή σκηνικού: Βράδυ Φλεβάρη σε ένα νοσοκομείο στη νότια Γερμανία. Σκοτάδι πηχτό. Χιόνι παντού. Τα τζάμια θαμπά από τις διαφορές της θερμοκρασίας… Σε μια γωνιά της πτέρυγας της ψυχιατρικής κλινικής ένα πιάνο έχει πάρει φωτιά και το παγωμένο απόβραδο -που δεν λέει να περάσει- σαν να παίρνει λιγάκι φως… Ένοχος για το σκηνικό και την έμπνευση ένας νοσοκόμος, που βρήκε με τον τρόπο αυτό το δρόμο για να κραυγάσει ενάντια στη μονοτονία και το σκώτος του περιβάλλοντος χώρου…
Δεν προσπαθώ να εξάγω βεβιασμένα συμπεράσματα ή να γενικεύσω… Παλέυω μόνο να βρω απαντήσεις σχετικά με το γιατί στη κεντρική και βόρεια Ευρώπη η κλασσική μουσική είναι λαϊκό κτήμα ένω στο Νότο περιορίζεται στους στενούς κύκλους των μυημένων και των διανοουμένων. Μήπως η Μεσόγειος έχει ήδη τα χρώματα, τους ήχους και το φώς παρόντα σε χρόνο ενεστώτα, με αποτέλεσμα οι μουσικές συνθέσεις οι περιγράφουσες τη φύση να μοιάζουν εδώ «φλυαρίες»; Μήπως η γιορτή είναι ήδη ανάμεσα μας και δεν χρειάζεται να την ανακαλέσουμε από τους τόπους της μνήμης ή του ασυνειδήτου; Μήπως γι’ αυτό η μουσική μας -όπως της ορίζουν οι πενιές του Μάρκου, οι διονυσιακοί στίχοι του Ζαμπέτα ή τα σκιρτήματα της καρπάθικης λύρας σε γλέντι ολυμπίτικο λίγο πριν το ξημέρωμα- περνά αμέσως στα καίρια και τα ουσιαστικά του βίου, δηλαδή στον έρωτα, την ομορφιά, την απώλεια, τη λύπη ή τη χαρά;
«Γεύση Σαντορίνης, γεύση Κρήτης, γεύση Άθω… το χωριό τ’ορεινό σε κάποιο νησί, το φτωχοεκκλησάκι…Στο παραθυράκι με το σπασμένο τζάμι ο ξεραμένος βασιλικός και απ’ έξω, ως κάτου αριστερά οι πλαγιές με τις φυτείες από κρεμμύδια, και τ’ αγριεμένο πέλαγος…» (2). Πολύχρωμο σκηνικό και παλλόμενη πραγματικότητα της ζωής μας. Στα χιονισμένα και μονότονα τοπία του Salzburg, της Zuerich, της Wien ή του Bayreuth η κλασσική μουσική είναι πρωτίστως ανάγκη, βάλσαμο αναγκαίο για την δίοδο μέσα από το σκοτάδι του χειμώνα… Στα πλαίσια όμως του δικού μας χωροχρόνου η πανδαισία των χρωμάτων, των ήχων και των συναισθημάτων δεν βρίσκεται σε χειμέρια νάρκη για 6-7 μήνες ετησίως, αλλά είναι αενάως παρούσα στο εδώ και στο τώρα. Ίσως γι’ αυτό ήταν η έκρηξη της ενασχόλησης με την εκμάθηση της κλασσικής μουσικής μια μόδα που ξέφτισε γρήγορα, αδυνατώντας να υπηρετήσει τις εκφραστικές ανάγκες των ανθρώπων σε τούτη τη γωνιά της Μεσογείου… Το θαύμα ήταν και είναι αλλού…
Dr. med. Π. Αλεξόπουλος
Erlangen, Νυρεμβέργη, Ιούνιος 2007
(1) Δ. Σαββόπουλος. Μην περιμένετε αστειάκια. Το Κούρεμα.
(2)Ο. Ελύτης. Ιδιωτική Οδός
¨Πελοπόννησος¨, 25 Ιουνίου 2007