Καταγραφές Λόγου

Του Δρ. Π. Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου

Aπό τη δεκαετία του 1990 η Ελλάδα αποτελεί χώρα υποδοχής μεταναστών. Δημιουργήθηκε έτσι βαθμιαία ένα νέο περιβάλλον και για το εθνικό σύστημα υγείας. Οι υγειονομικές υπηρεσίες καλούνται πλέον να περιθάλψουν ασθενείς με ποικίλες εθνικές καταγωγές και κουλτούρες, που μιλούν λίγο ή και καθόλου την ελληνική γλώσσα, νοηματοδοτούν ποικιλοτρόπως  τις εννοιες της υγείας και της ασθένειας και είναι συχνά απρόθυμοι να κατανοήσουν τη λειτουργία του συστήματος υγείας. Η βελτιστοποίηση της περίθαλψης ασθενών με εμπειρίες μετανάστευσης συνιστά πρόκληση και ζητούμενο για κάθε χώρα υποδοχής. Στην Ελλάδα η πρωτοφανής οικονομική και αξιακή κρίση στα πλαίσια της οποίας ευδοκιμούν ομφαλοσκοπικές λογικές  και συχνά  (ξένο-)φοβικές τάσεις περιπλέκει περαιτέρω τα πράγματα.

Παρά τις πολλαπλές αδράνειες της κρατικής μηχανής και τη στρουθοκαμηλική προσέγγιση της νέας πραγματικότητας η πρόκληση είναι καθημερινά εδώ και αφορά χιλιάδες συμπολίτες μας, «νομίμους» ή λιγότερο «νομίμους», αλλά και το προσωπικό του συστήματος υγείας. Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα δεν είναι εύκολη, ούτε ταχεία. Η διεθνής εμπειρία μιλάει για μακροχρόνιες, επίπονες διαδικασίες ανοίγματος των συστημάτων υγείας στους μετανάστες, που απαιτούν ανοιχτά μυαλά και ανηλεή μάχη με στερεότυπα και εμπεδωμένες αντιλήψεις εθνικής ή άλλης κλειστότητας. Μόνο όμως έτσι ανοίγει ο δρόμος για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των μεταναστών στην υγεία και στην ποιότητα ζωής. Μόνο έτσι  δρομολογείται η βαθμιαία ενσωμάτωση τους στην κοινωνία υποδοχής που διαντιδρά μαζί τους και μέσα από αυτή τη διαντίδραση εμπλουτίζεται και εξελίσσεται και ίδια.

Η πορεία ανοίγματος του συστήματος υγείας στις νέες διαπολιτισμικές συνθήκες προϋποθέτει συνέργειες της κρατικής μηχανής, των λειτουργών της υγείας, της κοινωνίας των πολιτών και των ίδιων των μεταναστών. Βήματα, όπως η απαρτίωση του δικτύου των υπηρεσιών υγείας μέσω διαύλων αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ τους,  οι καλά οργανωμένες και στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης για τη λειτουργία και τη δομή του συστήματος υγείας στη γλώσσα των μεταναστών καθώς και η ενημέρωση και εκπαίδευση κεντρικών προσωπικοτήτων των κοινοτήτων των μεταναστών σχετικά με τη δομή του συστήματος υγείας, συμβάλλουν στην ενσωμάτωση τους στο σύστημα υγείας.  Καμπάνιες πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης ειδικά σε πληθυσμούς νεώτερων ηλικιών συνιστούν ένα ακόμα βήμα ανοίγματος των υγειονομικών υπηρεσιών. Παράλληλα, η δημιουργία δικτύων μεταφραστών στις κατά τόπους νοσοκομειακές μονάδες διευκολύνει την επικοινωνία ασθενούς – θεραπευτικής ομάδας. Η ευαισθητοποίηση  των νέων ιατρών και νοσηλευτών σχετικά με τις προκλήσεις της διαπολιτισμικής ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας  και η ανάπτυξη των αναγκαίων κλινικών δεξιοτήτων στα πλαίσια των προ- και μεταπτυχιακών σπουδών συνιστούν εχέγγυα για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης των μεταναστών. Επιπλέον, η συμμετοχή αλλοδαπών επαγγελματιών της υγείας στις εκάστοτε θεραπευτικές ομάδες διαμορφώνει ένα διαπολιτισμικό περιβάλλον παροχής υπηρεσιών υγείας. Εντός ενός τέτοιου πλαισίου κάθε μέλος της ομάδας έρχεται αντιμέτωπο με τις ασυνείδητες στάσεις του έναντι του πολιτισμικά διαφορετικού, αντιπαρατίθεται με τάσεις αποκλεισμού και διακρίσεων και συνειδητοποιεί εν τέλει το ρόλο των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων στην καθημερινή κλινική πράξη. Η συνειδητοποίηση τέτοιων τάσεων και στάσεων είναι κρίσιμο εργαλείο της διαπολιτισμικής κλινικής πράξης.

Συνιστούν τέτοια μέτρα ευχολόγιο; Η διεθνής εμπειρία πιστοποιεί πως τα ανωτέρω μέτρα είναι ρεαλιστικά και αποτελεσματικά. Συνιστούν τέτοια μέτρα στην Ελλάδα της κρίσης ευχολόγιο; Πιθανότατα. Η ένδεια πόρων και η επιτεινόμενη από την κρίση φοβικότητα έναντι του διαφορετικού  μεγιστοποιούν τις αδράνειες ενός δυσκίνητου και δυσανεκτικού έναντι των αλλαγών συστήματος υγείας. Αφορούν όμως αυτές οι αλλαγές στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα ενός τμήματος της κοινωνίας. Η μη προάσπιση τους ή ακόμα και  η καταπάτηση τους αντίκεινται στις αρχές του κράτους δικαίου. Ίσως, δυναμικές πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών έχουν τη δύναμη να λειτουργήσουν καταλυτικά και να ευαισθητοποιήσουν τους πολλούς, να πιέσουν τους εκάστοτε αρμοδίους και να  ανοίξουν δρόμους προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός διαπολιτισμικού περιβάλλοντος παροχής υπηρεσιών υγείας.

Πελοπόννησος, ένθετο “λόγοι υγείας”, 13 Δεκεμβρίου 2017

“Ανάμεσα στις ήττες και τις νίκες, είμαι στη μέση. Είμαι loser που δεν τα παρατάει. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια χώρα που δεν δίνει καλές ευκαιρίες. Με το υλικό που είχα, με τα δεδομένα που είχα, διένυσα μια διαδρομή· κάνω ό,τι μπορώ, πασχίζω πραγματικά για κάτι που πιστεύω ότι έχει νόημα. Ο Τσόρτσιλ έλεγε ότι η επιτυχία είναι να πηγαίνεις από αποτυχία σε αποτυχία με αμείωτο ενθουσιασμό. Αυτό κάνω. Eυχαριστημένη από τον εαυτό μου δεν είμαι. Έχω βάλει πρόγραμμα να γίνω”.

Σώτη Τριανταφύλλου

Bovary, 12.04.2017, http://www.bovary.gr/my-best/5109/i-soti-triantafylloy-sti-bovary-arsakeio-itan-mia-morfi-syntrivis-toy-eleytheroy

Το Στίγμα της ημέρας, γράφει ο Σ. Χολιαστής

Ο Τσακαλώτος λέει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι ένας μόνιμος ζουρλομανδύας. Λύστε μας, λοιπόν. Μας περιμένει ο στρατός στο Βατερλώ για τη μάχη…

Κωνσταντίνος Μάγνης

Πελοπόννησος, 30 Δεκεμβρίου 2016

…The gossip-mill, he thinks, turning day and night, grinding reputations. The community of the righteous , holding their sessions in corners, over the telephone, behind closed doors. Gleeful whispers. Schadenfreude. First the sentence, then the trial…

… When did a sheep last die of old age? Sheep do not own themselves, do not own their lives. They exist to be used, every last ounce of them, their flesh to be eaten, their bones to be crushed and fed to poultry. Nothing escapes, except perhaps the gall bladder, which no one will eat. Descartes should have thought of that. The soul, suspended in the dark, bitter gall, hiding…

… Βut he is too depressed to act. Let it all go to hell, he thinks, and sinks into a chair and closes his eyes…

… A life of a superannuated scholar, without hope, without prospect: is that what he is prepared to settle for?…

… You behave as if everything I do is part of the story of your life. You are the main character, I am a minor character who doesn’t make an appearance until halfway through. Well, contrary to what you think, people are not divided into major and minor. I am not  minor. I have a life of my own, just as important to me as yours is to you, and in my life I am the one who makes the decisions…

… “How humiliating” he says finally. “Such high hopes, and to end like this”. “Yes, I agree, it is humiliating. But perhaps that is a good point to start from again. Perhaps that is what I must learn to accept. To start at ground level. With nothing. Not with nothing but. With nothing. No cards, no weapons, no property, no rights, no dignity”. “Like a dog”. “Yes, like a dog”…

Σαν παιδί και λιγάκι αργότερα σαν άγουρος έφηβος συνήθιζα να περνάω από το ιατρείο του στην Ερμού για τα κάλαντα κάθε παραμονή Χριστουγέννων. Μετά, όταν η μπογιά μου στα κάλαντα είχε πια παρέλθει, η επίσκεψη μου στο ιατρείο για τις εόρτιες ευχές έγινε συνήθειο με χαρακτήρα  εθίμου. Αργότερα, κατά τα χρόνια της αποδημίας στην κεντρική Ευρώπη, όπου και εάν βρισκόμουν, στο σπίτι, στο νοσοκομείο ή σε εκδρομή σε αγαπημένους φίλους φρόντιζα πριν τις 12 το μεσημέρι της παραμονής των Χριστουγέννων να του τηλεφωνώ στο ιατρείο ή τα τελευταία έτη, όταν τα σημάδια του χρόνου δυσκόλευαν πια τις μετακινήσεις του, στο σπίτι. Το τηλεφώνημα ξεκινούσε δίχως χαιρετισμό, με το “εθιμικό” ερώτημα της ημέρας: “Να τα πούμε;”. Φέτος τα πράγματα είναι αλλιώς… Ούτε κάλαντα, ούτε τηλεφώνημα, ούτε ευχές, μόνο  σιωπές και απουσία… Έτσι είναι οι άνθρωποι, έτσι είναι ο χρόνος, έτσι τα όρια της επίγειας ζωής μας… Χαιρετίσματα πολλά Μπάρμπα- Γιάννη…

…Ομιλείτε περί πραγμάτων, σπανίως περί προσώπων και ουδέποτε δια τον εαυτό σας…

Κωστής Στεφανόπουλος

Μια έμμεση απάντηση στο φίλο και συνάδελφο ΚΓ

Απόσπασμα από τη συνέντευξη της κ. Αθηνάς Κακούρη στην Κρίστυ Κουνινιώτη που δημοσιεύθηκε στην “Πελοπόννησο της Κυριακής” της 4ης Δεκεμβρίου 2016

Κρίστυ Κουνινιώτη: Πότε και με ποιά αφορμή αρχίσατε να ασχολείστε με το θέμα των “δύο Βήτα”;

Αθηνά Κακούρη: Πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια, ξαναδιαβάζοντας τυχαία τα σχετικά με το κίνημα του 1935 έφθασα στην περιγραφή του Βενιζέλου στην Κρήτη: Καβαλημένος σε έναν μαντρότοιχο, όλος ζωντάνια και ορμή, παρακινούσε τους οπαδούς του να ξεσηκωθούν για να καταλάβουν την εξουσία. “Ο αγών θα είναι μακρύς…” έλεγε με ενθουσιασμό.  Η σκηνή αυτή με πάγωσε. Μιλούσε ένας άνθρωπος στην ηλικία μου πια. Μιλούσε επίσης ο αρχηγός μιας μεγάλης παράταξης μιας χώρα, η οποία είχε γνωρίσει μέσα σε δεκαπέντε χρόνια μια εικοσαριά στρατιωτικά κινήματα…, της Ελλάδας που βρισκόταν στην άκρη μιας Ευρώπης έτοιμης να εκραγεί, ενώ η ίδια ήταν οικονομικά μισοκατεστραμμένη, με εκατοντάδες δυστυχείς πρόσφυγες, και πολεμικά απαρασκέυαστη. Της χρειαζόταν τώρα και άλλη εσωτερική σύγκρουση;

… Αυτά ως πρόγευμα… Τα καίρια και ουσιαστικά στην παρουσίαση του βιβλίου της Αθηνάς Κακούρη, στην αίθουσα της Φιλαρμονικής Εταιρίας Πατρών την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου στις 20:00… 

Μεταμορφώσεις

Σκαλίζοντας εχθές σχεδόν αξημέρωτα τη βιβλιοθήκη μας αναζητώντας κάποια κείμενα που θα μπορούσαν να κοσμήσουν τη ραδιοφωνική εκπομπή της ερχόμενης Τρίτης, προπαραμονής της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, “έπεσα” πάνω στην ακόλουθη δήλωση του Κωστή Στεφανόπουλου που έχει καταγραφεί σε τεύχος της ιστορικής έκδοσης “Πολιτικά Θέματα” το Δεκέμβριο του 1985.

“Υπέστητε- είπε απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου- οβιδιακές μεταμορφώσεις. Αρχικώς εμφανιστήκατε ως Έλληνας Σιμόν Μπολιβάρ, εθνικοαπελευθερωτής. Δεν ξέρω από τι θέλατε να μάς εθνικοαπελευθερώσετε, αλλά αυτό είναι δικός σας λογαριασμός. Εν συνεχεία μεταβληθήκατε σε έναν Άι- Βασίλη, φορτωμένο με δώρα, που τα μοιράζατε σε όλους ανεξελέγκτως. Οι ζητούντες θα ελάμβαναν. Και καταλήξατε σήμερα να μιμείστε το Θωμά τον Καππαδόκη, το γνωστό υπουργό οικονομικών του Ιουστινιανού που πρώτος εφήρμοσε αυστηρά τη λιτότητα”.

Βρήκα τη δήλωση του Στεφανόπουλου, 31 σχεδόν χρόνια μετά, χαριτωμένη και ίσως δρομοδεικτική των μεταμορφώσεων στις οποίες θα υπέβαλλαν τις επόμενες δεκαετίες οι εκάστοτε κρατούντες τον εαυτό τους  και την πολιτική ταυτότητα τους προκειμένου να μένουν πεισματικά γαντζωμένοι στη γλυκιά εξουσία… 31 χρόνια μετά…   Déjà vu and déjà vécu feelings…