Η αρχαία λέξη «αντιπελάργησις» σημαίνει την ανταπόδοση του παιδιού προς τον ηλικιωμένο πια γονιό του των ευεργεσιών και της φροντίδας που δέχθηκε κατά την ανατροφή του. Η λέξη βασίζεται στην παρατήρηση πως οι πελαργοί στηρίζουν και φροντίζουν τους ανήμπορους γεννήτορές τους. Οι γραμμές που ακολουθούν συνιστούν μια προσπάθεια αντίδωρου με μικρές δόσεις χιούμορ στους ανθρώπους της 3ής ηλικίας που βρίσκονται τούτες τις μέρες εγκλωβισμένοι στις οικίες τους.
Ο εγκλεισμός στο σπίτι είναι μια νέα συνθήκη που διαμορφώνει μια καθημερινότητα διαφορετική για τους ανθρώπους όλων των ηλικιών. Οι ηλικιωμένοι ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση σοβαρής νόσου και επιπλοκών από το νέο κορωνοϊό. Μένοντας σπίτι προσπαθούν να αποφύγουν τη μόλυνση τους από το νέο κορωνοϊό.
Σήμερα καλούμαστε να εφαρμόσουμε με υπομονή και επιμονή μέτρα για την πρόληψη της μετάδοσης και διασποράς του νέου κορωνοϊού, όπως
- Πλένουμε τα χέρια μας τακτικά και σχολαστικά με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα και αποφεύγουμε την επαφή των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα).
- Φτερνιζόμαστε σε μαντήλι, χαρτομάντηλο ή στο εσωτερικό του αγκώνα μας, ποτέ στα χέρια μας.
- Eπικοινωνoύμε άμεσα με τον ιατρό μας σε περίπτωση που εμφανίσουμε συμπτώματα βήχα, πονόλαιμου, πυρετού, καταρροής, δύσπνοιας, καταβολής
- Αποφεύγουμε επαφές με άτομα με τα ανωτέρω συμπτώματα
- Λαμβάνουμε τη φαρμακευτική αγωγή μας σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού μας
- Φροντίζουμε την ενυδάτωση μας, πίνοντας νερό και άλλα ροφήματα
- Αποφεύγουμε να επισκεπτόμαστε χώρους υπηρεσιών υγείας, όπως νοσοκομεία, ΤΟΜΥ, ιδιωτικά ιατρεία χωρίς σοβαρό λόγο
- Αποφεύγουμε χώρους συγχρωτισμού, εσωτερικούς ή εξωτερικούς
- Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευθείτε το ενημερωτικό υλικό σχετικά με τους τρόπους πρόληψης και εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού που επιμελήθηκε η κ. Ελένη Ρέππα, νοσηλεύτρια του σωματείου Φροντίζω
Όλα τα ανωτέρω που πρέπει να αποφεύγονται ή να εφαρμόζονται με ευλαβική ακρίβεια απαιτούν σε πολλές περιπτώσεις κόπο και μας δυσκολεύουν. Ίσως όμως αν προσεγγιστούν με καλή διάθεση, ευελιξία και ίσως λίγο κέφι να γίνει η υιοθέτηση τους πιο εύκολη και ίσως και διασκεδαστική. Αν για παράδειγμα σα να ξεχνάμε πόσο σχολαστικά πρέπει να πλένουμε τα χέρια ας το κάνουμε μαζί, βήμα-βήμα, με το σύντροφο μας ή με το άτομο που μας φροντίζει. Ίσως πάλι να βοηθούσε εάν ετοιμάζαμε κάποιες φωτογραφίες ή σκίτσα με τις οδηγίες για το σωστό πλύσιμο χεριών τις οποίες θα μπορούμε να συμβουλευόμαστε καθώς πλένουμε τα χέρια μας τραγουδώντας μαζί με το σύντροφο μας ένα σκοπό που αγαπάμε (Ναι! Τραγουδώντας).
Παράλληλα για να μειώσουμε τις πιθανότητες μόλυνσης μας από τον ιό αποφεύγουμε να επισκεπτόμαστε φαρμακεία, μανάβικα, super markets, τράπεζες ή άλλες υπηρεσίες. Παραγγέλνουμε τηλεφωνικά και φροντίζουμε να μας φέρνουν τις αναγκαίες προμήθειες σε αγαθά και φάρμακα στο σπίτι μας και μάλιστα σε όσο πιο αραιά διαστήματα γίνεται, κάνοντας παραγγελίες που καλύπτουν τις ανάγκες μας για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Αν κάτι μας δυσκολεύει στη διαδικασία της παραγγελίας (π.χ. παραγγελία μέσω διαδικτύου ή καθυστερήσεις στην παραλαβή κάποιας παραγγελίας), ζητάμε βοήθεια από τα παιδιά μας ή άλλους συναισθηματικά κοντινούς συγγενείς ή φίλους (πρόσωπα αναφοράς).
Μια ίσως κρίσιμη λεπτομέρεια: Είναι δυνατό νοητικά προβλήματα, όπως προβλήματα μνήμης ή προσανατολισμού, να δυσχεραίνουν την κατανόηση των θεμάτων που έχουν να κάνουν με την πανδημία ή να δυσκολεύουν την υιοθέτηση κάποιων από τα μέτρα. Τούτο δε συνιστά άρνηση της πραγματικότητας. Σημαντική είναι η εφαρμογή των ανωτέρω οδηγιών και μέτρων, προκειμένου να είμαστε όλοι ασφαλείς. Η γνώση των λεπτομερειών της πανδημίας δεν εξυπηρετεί κάποια σκοπιμότητα. Ίσως απλούστεροι τρόποι όπως «ο γιατρός συνιστά» ή «μας το είπε ο γιατρός» ή «είναι εντολή της κυβέρνησης και της αστυνομίας» αποδειχτούν πιο αποτελεσματικοί. Παράλληλα υπενθυμίσεις των οδηγιών από αγαπημένα πρόσωπα εκτός του σπιτιού (π.χ. παιδιά ή εγγόνια) είναι δυνατό επίσης να διευκολύνουν την υιοθέτηση των μέτρων.
ΚΑΤΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ που δεν ξεχνάμε: Τα μέτρα που καλούμαστε να εφαρμόσουμε, μας υποδεικνύουν και όλα αυτά που συνεχίζουν να είναι στη διάθεση μας και μπορούν να μας δώσουν χαρά και να εμπλουτίσουν την καθημερινότητα μας την εποχή της πανδημίας!!!
Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:
Εγκλεισμός δε σημαίνει μοναξιά!
Οι δυνατότητες κοινωνικής αλληλεπίδρασης μοιάζουν περιορισμένες αυτές τις μέρες. Η ύπαρξη ενός δικτύου δικών μας ανθρώπων προσφέρει όμως ειδικά σήμερα ασφάλεια, στήριξη και σιγουριά. Στους δικούς μας ανθρώπους ανήκουν η οικογένεια, οι φίλοι, οι γείτονες, ο ιατρός μας. Η αναζήτηση και αποδοχή στήριξης και βοήθειας από αυτούς δε σημαίνει απώλεια της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας μας.
Φροντίζουμε να επικοινωνούμε με συγγενείς και φίλους τακτικά, ακόμα και κλείνοντας ραντεβού. Το τηλέφωνο είναι πάντα μια καλή λύση, αλλά… Αξίζει ίσως να δοκιμάσει κανείς και νέα μέσα επικοινωνίας: Αν έχετε στο σπίτι υπολογιστή, smart phone ή tablet είναι χρυσή ευκαιρία να δοκιμάσετε κλήσεις με video όπως γίνεται για παράδειγμα με τα προγράμματα skype και viber. Οι κλήσεις με video είναι μια εμπειρία πολύ πιο κοντά στην άμεση επικοινωνία σε σχέση με το τηλέφωνο!
Η συμμετοχή σε ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα όπως για παράδειγμα το facebook συνιστά μια πρόκληση αλληλεπίδρασης με φίλους και γνωστούς ή ακόμα και άγνωστους ενδιαφέροντες ανθρώπους. Οργανισμοί όπως το «ΦΡΟΝΤΙΖΩ» που αναφέρονται στους ανθρώπους της 3ης ηλικίας είναι παρόντες σε αυτά τα δίκτυα, φέρνοντας σε επαφή άτομα με τις ίδιες ανησυχίες και προβληματισμούς και παρόμοιες εμπειρίες
Προσοχή!!! Επικοινωνία δε σημαίνει αναλωνόμαστε σε συζητήσεις που αφορούν αποκλειστικά την πανδημία και τον κορωνοϊό!!!
Εγκλεισμός δε σημαίνει ανία!
Ακόμα και στις συνθήκες εγκλεισμού υπάρχουν πράγματα που απολαμβάνουμε και υποχρεώσεις που πρέπει να διεκπεραιώνονται.
Διαμορφώνουμε μια καινούργια καθημερινότητα. O προγραμματισμός των δραστηριοτήτων μας εξασφαλίζει την ισόρροπη κατανομή των υποχρεώσεων και των ευχάριστων ενασχολήσεων μέσα στην ημέρα. Φροντίζουμε, ακόμα και με τη χρήση ειδοποίησης από το κινητό τηλέφωνο μας να αλλάζουμε δραστηριότητες. Είναι κρίσιμο να μοιραζόμαστε αυτές τις δραστηριότητες, πάντα στο πλαίσιο των ενδιαφερόντων και των δυνατοτήτων (σωματικών, ψυχικών, νοητικών…) μας με τους συντρόφους ή τους οικείους μας.
- Ακούμε μουσική που αγαπάμε
- Τραγουδάμε
- Περνάμε χρόνο στο μπαλκόνι ή στον κήπο μας φροντίζοντας γλάστρες και φυτά
- Mαγειρεύουμε και «συγυρίζουμε» το σπίτι
- Επικοινωνούμε με συγγενείς και φίλους
- Διαβάζουμε, ακόμα και δυνατά για να μοιραζόμαστε στο ανάγνωσμα με τους οικείους μας
- Παρακολουθούμε την αγαπημένη εκπομπή μας στη τηλεόραση
- Παίζουμε τάβλι ή χαρτιά
- Παρακολουθούμε ενδιαφέρουσες ταινίες
- Τακτοποιούμε παλιές φωτογραφίες, περιοδικά ή βιβλία συζητώντας για αυτά
- Επισκεπτόμαστε ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες: Πολλά μουσεία ανά την υφήλιο είναι επισκέψιμα μέσω διαδικτύου (π.χ. μουσείο Guggenheim)
- Καταγράφουμε παλιές αναμνήσεις σε video
Ας μη λησμονούμε πως τώρα ο χρόνος δεν πιέζει. Συνεπώς έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε την κάθε στιγμή με όλες τις αισθήσεις μας. Προσπαθούμε να επικεντρώνουμε την προσοχή μας, ελαχιστοποιώντας θορύβους ή σταματώντας παράλληλες δραστηριότητες. Φροντίζοντας ένα φυτό για παράδειγμα ας μυρίσουμε μαζί με το σύντροφο μας το ανασκαλεμένο χώμα. Ας νιώσουμε τον αέρα που «χτυπάει» τα πρόσωπα μας καθώς στεκόμαστε μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο. Ας απολαύσουμε από το μπαλκόνι μας το πως οι τελευταίες ακτίνες του δύοντα ήλιου φωτίζουν το βουνό ή τα νερά της θάλασσας.
Εγκλεισμός δε σημαίνει σωματική απραξία!
Προσπαθούμε να μείνουμε σωματικά δραστήριοι ασκούμενοι μέσα στο σπίτι. Με τον τρόπο αυτό αποφορτίζουμε την ανάγκη μας για κίνηση και άσκηση, αλλά βελτιώνουμε και τη διάθεση μας! Συνεργάτες του ΦΡΟΝΤΙΖΩ έχουν ενδιαφέρουσες προτάσεις σχετικά με τη σωματική άσκηση στο σπίτι στην εποχή της πανδημίας.
Ο περίπατος μία φορά την ημέρα δεν απαγορεύεται από τα έκτακτα μέτρα που καλούμαστε να υιοθετήσουμε. Χρειάζεται όμως να είμαστε προσεκτικοί σε αυτούς τους περιπάτους και να βαδίζουμε σε απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων μακριά από άλλους περιπατητές. Ας φροντίσουμε σε αυτούς τους περιπάτους να αφιερώσουμε την προσοχή μας σε κτίρια, δέντρα, φυτά, αγάλματα, μνημεία, ήχους που συνήθως, όταν η ζωή έχει τους κανονικούς ρυθμούς της, μας διαφεύγουν. Αν προβλήματα μνήμης ή προσανατολισμού ενδεχομένως δυσκολεύουν την τήρηση του ωραρίου επιστροφής στο σπίτι, καλό είναι η επιστροφή στο σπίτι να υποδεικνύεται από κάποια ειδοποίηση ή μήνυμα στο κινητό και να έχει και κάποιο άλλο κίνητρο πέραν της εφαρμογής του προγράμματος π.χ. ένα γεύμα.
Εγκλεισμός δε σημαίνει «εγκλωβισμός» στα ζητήματα της πανδημίας!
H συνεχής ενημέρωση μέσω έκτακτων εκπομπών ή του διαδικτύου και η παραμονή μας μπροστά στην οθόνη δε βοηθά. Μάλλον εγκλωβίζει την προσοχή μας στο θέμα τα πανδημίας για το οποίο δε χρειάζεται να γνωρίζουμε λεπτομέρειες ιατρικής ή επιδημιολογικής φύσεως. Αφήνουμε τέτοιες λεπτομέρειες στην κρίση των ειδικών επιστημόνων. Η εφαρμογή των μέτρων αποφυγής της μόλυνσης και της διάδοσης του νέου ιού αρκεί. Τα υπόλοιπα μάλλον μας τρομοκρατούν και μας φοβίζουν. Γι’ αυτούς τους λόγους περιορίζουμε την παρακολούθηση των εξελίξεων που αφορούν την πανδημία σε μία ώρα ημερησίως. Προστατευόμαστε από την άσκοπη «υπερπληροφόρηση» ή ακόμα και πάραπληροφόρηση!!!
Δημιουργία πλάνου έκτακτης ανάγκης
Οι καιροί είναι πονηροί… Για κάθε ενδεχόμενο, δημιουργούμε μια λίστα τηλεφώνων που θα μας φανούν χρήσιμα σε περίπτωση ανάγκης, πχ. τηλέφωνο του συναισθηματικά πιο κοντινού συγγενούς ή φίλου (προσώπου αναφοράς) που θεωρούμε πως είναι σε θέση να μας συνδράμει δίχως περιορισμούς στην ώρα ή τη μέρα που θα ανακύψει η έκτακτη ανάγκη, τηλέφωνο οικογενειακού ιατρού, τηλέφωνο ΕΚΑΒ, τηλέφωνο κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου, τηλέφωνο «Φροντίζω». Συζητάμε ανοιχτά και εγκαίρως μέσα στην οικογένεια, με παιδιά και έμπιστους φίλους, ποιος θα μας φροντίσει σε περίπτωση που οι συνθήκες στο σπίτι λόγω ασθένειας από το νέο ιό ή άλλη αιτία αλλάξουν.
Οι έκτακτες συνθήκες που βιώνουμε και ο εγκλεισμός μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση ή επιδείνωση συμπτωμάτων θλίψης, στεναχώριας, άγχους, ανησυχίας, ευερεθιστότητας σε ανθρώπους με προβλήματα μνήμης, συγκέντρωσης, προσανατολισμού κ.α. Δοκιμάζουμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα συμπτώματα με τις δραστηριότητες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Εάν οι προσπάθειες δεν καρποφορήσουν καλούμε στο τηλέφωνο το ψυχίατρο ή νευρολόγο που μας φροντίζει, συζητάμε το πρόβλημα και αναζητούμε λύσεις.
Αν κάποιος στο σπίτι ασθενήσει και εμφανίζει έστω και πολύ ήπια συμπτωάμτα βήχα ή καταρροής καλό είναι να ετοιμαστεί εγκαίρως μια τσάντα με πιζάμες, οδοντόβουρτσα, τη λίστα φαρμάκων που λαμβάνει και τηλέφωνα προσώπων αναφοράς, καθώς και ό,τι άλλο κρίνεται σκόπιμο. Στόχος αυτής της προετοιμασίας είναι να αποφευχθεί η πίεση και ο πανικός στην περίπτωση που κριθεί αναγκαία κάποια στιγμή η μεταφορά στο νοσοκομείο.
Αν κάποιος στο σπίτι εμφανίσει συμπτώματα βήχα, πονόλαιμου, πυρετού, καταρροής, δύσπνοιας, καταβολής επικοινωνούμε ΑΜΕΣΩΣ με τον οικογενειακό ιατρό μας! Δεν πάμε στο νοσοκομείο ή σε κάποιο ιατρείο! Εάν η κατάσταση επιδεινώνεται καλούμε το ΕΚΑΒ! Επιβάλλεται αυστηρή αύτο-απομόνωση. Μένουμε αποκλειστικά στο σπίτι, δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να μας επισκεφθεί. Η τροφοδοσία μας με φάρμακα και αγαθά γίνεται μέσω παραγγελιών δίχως να έλθουμε σε άμεση επαφή με το άτομο που παραδίδει την παραγγελία. Για το συντονισμό της όλης προσπάθειας ζητάμε βοήθεια από το πρόσωπο αναφοράς!!! Αν ασθενήσει το πρόσωπο που μας στηρίζει στη διαχείριση της καθημερινότητα μας και πάλι απευθυνόμαστε στο πρόσωπο αναφοράς για στήριξη και επίλυση του προβλήματος.
Αντί επιλόγου
Η περίοδος που διανύουμε είναι αναμφίβολα δύσκολη. Στενεύει το χώρο μας, αλλά «απλώνει» το χρόνο μας. Ευτυχώς η ιατρική και νοσηλευτική επιστήμη με τα όπλα τους και την πρόοδο τους είναι σε θέση να απαλύνουν εν πολλοίς τον πόνο που προκαλεί η πανδημία. Η υπομονή, η προσοχή και η αισιοδοξίας είναι τούτες τις ώρες ίσως οι πιο χρήσιμες ιδιότητες! Ας μη βλέπουμε μόνο τη μια πλευρά του νομίσματος (τους περιορισμούς). Ας απολαύσουμε και την άλλη όψη του, όπως είναι για παράδειγμα ο επιβραδυμένος («απλωμένος») χρόνος και οι ευκαιρίες που μας δίνει για νέες εμπειρίες, κυρίως μέσω εφαρμογών του διαδικτύου, αλλά και πιο ενσυνείδητης διαχείρισης της καθημερινότητας μας!
Για το «Φροντίζω»
Πάνος Αλεξόπουλος, επ. καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών
Επιστημονικός συνεργάτης του κοινοφελούς Σωματείου «Φροντίζω»
9 Aπριλίου 2020