Του Δρ. Π .Κ. Αλεξόπουλου, Ψυχιάτρου
Από τις εκδόσεις «το Δόντι» κυκλοφόρησε προ μηνών σε ακριβή αναπαραγωγή του πρωτοτύπου του 1899 το πόνημα του ιστορικού Στέφανου Θωμόπουλου με τίτλο «Ο Απόστολος Ανδρέας». Πρόκειται για μια ιχνηλασία στο βίο του Πρωτοκλήτου, στην άοκνη, ιεραποστολική δράση του «πραέως και ολιγόλαλου» Ανδρέα στην Ανατολική Μεσόγειο και στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, όπως αποτυπώνονται στα Ευαγγέλια, σε εκκλησιαστικά συγγράμματα και στην παράδοση της Εκκλησίας.
Ο Θωμόπουλος σε γλώσσα λόγια καταγράφει συστηματικά την τιμή της μνήμης του Αγίου Ανδρέα σε διάφορα μήκη και πλάτη της Οικουμένης στηριζόμενος σε ενδελεχή μελέτη των πηγών, αλλά και αντλώντας πληροφορίες από σημαντικές προσωπικότητες της εποχής του. Χαρτογραφεί την «παρουσία» του Αποστόλου στη Σκωτία, στη Σερβία, στην Κεντρική Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ουκρανία, αλλά και στον ελληνικό χώρο, στην Κεφαλλονιά, στην Εύβοια, στον Άθωνα, στην Πάτρα. Ο αναγνώστης του βιβλίου έρχεται σε επαφή μέσα από τις σελίδες του βιβλίου με τον πολυεθνοτικό και βαθιά πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης στην οποία μαρτυρεί ο Πρωτόκλητος (… «πεφιλημένη πόλη του Αυτοκράτορος Αυγούστου, ένθα σύμμικτος και πολύς ο πληθυσμός- Ελλήνων, Ρωμαίων και Εβραίων Ελληνιστών»…) και ίσως κατανοεί γιατί ο Απόστολος την επιλέγει ως τελικό προορισμό της ευαγγελικής πορείας του. Στις σελίδες του βιβλίου αναδεικνύεται το πως συνδέεται η μεταφορά του λειψάνου του Αγίου Ανδρέα από την Πάτρα στην Κωνσταντινούπολη με την ανέγερση του Βυζαντινού υδραγωγείου τμήματα του οποίου κοσμούν πια μαζί με το Ρωμαϊκό υδραγωγείο τη μικρή περιμετρική οδό της Πάτρας. Επίσης μαθαίνει ο αναγνώστης ανάμεσα σε πολλά άλλα πως δρομολογήθηκε η επιστροφή της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου από την Κωνσταντινούπολη και πότε και γιατί ο θησαυρός αυτός των Πατρέων κατέληξε στη Ρώμη. Ακόμα, μένει κανείς κατάπληκτος μαθαίνοντας πως ο γάμος μιας Πατρινής αρχόντοπούλας με το μεγάλο Δούκα της Ρωσίας οδήγησε στην προσθήκη του δικέφαλου αητού στο εθνόσημο της Ρωσίας. Ο Θωμόπουλος δε μένει μόνο στην ιστορική διάσταση της προσωπικότητας του Αγίου Ανδρέα, ούτε εγκλωβίζεται σε στείρες ιστορικές αναφορές. Με μαεστρία αναδεικνύει τη θεολογική σπουδαιότητα και μοναδικότητα του Αποστόλου ως Πρωτόκλητου και «Αυτόκλητου» μιας και ο Ανδρέας «είδεν εν απαύγασμα… του φωτός αφ’ εαυτού και χωρίς να φωτισθεί από άλλον», εν αντιθέσει με τους υπόλοιπους Αποστόλους.
Το πόνημα του Στέφανου Θωμόπουλου μοιάζει να αδικείται όταν προσεγγίζεται αποκλειστικά σα θρησκευτικό ή ιστορικό βιβλίο. Είναι κάτι παραπάνω. Ξεπερνά τις συνήθεις κατηγοριοποιήσεις. Εκκινώντας από τη ακμή των Ρωμαϊκών χρόνων της Πάτρας και καταλήγοντας χρονικά στις παρυφές του 20ου αιώνα, δύναται να λειτουργήσει σαν «αλφαβητάρι» στη διαμόρφωση της τοπικής ιστορικής συνείδησης, όχι με όρους τοπικισμού ή ομφαλοσκόπησης, αλλά με πνεύμα ανοιχτότητας, οικουμενικότητας και αυτοπεποίθησης. Ίσως γι’ αυτό το λόγο ο Θωμόπουλος στο εξώφυλλο της έκδοσης αφήνει στην άκρη τις άλλες σπουδαίες ιδιότητες του και επιλέγει την προβολή της «μινιμαλιστικής» ιδιότητας του «Πατρέως», η οποία μάλλον περιγράφει αρκούντως περιεκτικά τη ταυτότητα του συγγραφέα και τον κεντρικό άξονα των ενδιαφερόντων και των σκοπών του. Η λόγια γλώσσα του βιβλίου ίσως δυσχεραίνει τη γοργή και απρόσκοπτη ανάγνωση του. Εάν επιμείνει ο αναγνώστης στη μελέτη του, διότι θέμα λίγης επιμονής είναι η υπέρβαση των όποιων δυσκολιών, φθάνοντας στο τέλος αυτού του «αλφαβητάριου» θα νιώσει πως κατανοεί πια καλύτερα την ταυτότητα και την ιστορία της πόλης του, του κόσμου που καθημερινά τον περιβάλλει και στον οποίο κινείται, τον κόσμο του…
Η επανέκδοση του έργου είναι προϊόν της συνέργειας νέων ανθρώπων με διαφορετικές ιδιότητες και διαδρομές, τους οποίους όμως διακρίνει η κοινή έγνοια για τον τόπο τους και την ταυτότητά του. Ο Πέτρος Λαμπρινάκος εντόπισε και αγόρασε το συλλεκτικό αντίτυπο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου του Στέφανου Θωμόπουλου, και πρότεινε την επανέκδοσή του. Ο Δημήτρης Τερζής επιμελήθηκε την επανέκδοση ενώ η ομάδα των χορηγών με επικεφαλής την Πολιτικό Μηχανικό Χριστίνα Αλεξοπούλου κατέστησε το εγχείρημα της συμβολικής αυτής έκδοσης, όπως τη χαρακτηρίζει στο σημείωμα του ο εκδότης Ανδρέας Τσιλίρας, από οικονομικής σκοπιάς εφικτό. Αξίζει δε ιδιαίτερης μνείας πως τα κέρδη που προκύπτουν από τις πωλήσεις της έκδοσης εξυπηρετούν ήδη φιλανθρωπικούς σκοπούς.
“Πελοπόννησος”, 27 Ιανουαρίου 2019